Misschien dat vrouwen er net iets beter in zijn, maar we kunnen als mensen hoogstens een paar dingen tegelijk. Want onze aandacht is een schaarse kostbare zaak, die we helaas maar al te vaak kwijtraken door een heikel fenomeen: afleiding!
Je bent bijvoorbeeld op je werk iets belangrijks aan het schrijven als opeens die praatgrage collega binnenkomt die zonder te vragen verslag doet van zijn oersaaie vakantie, een nieuwe mail (hop, je hebt er al op geklikt) van je manager vertelt je ondertussen dat je beoordelingsgesprek is verplaatst (O, nee! Wat betekent dit?) en gelijktijdig verschijnt een notificatie van een appje (toch even kijken) waarin je schoonmaakster zich afmeldt voor de volgende dag. Weg is je aandacht. Ik wou dat het een incident was, maar dit soort zaken overkomt mij meerdere malen per dag.
De Australische filosoof Damon Young schreef over dit thema een verhelderend boek: Afgeleid. Het heeft volgens hem veel te maken met het belang dat we aan dingen toekennen. Als we zeggen dat we afgeleid zijn, geven we volgens hem al toe dat we onze geestelijke en lichamelijke kwaliteiten aan het verspillen zijn. Want iets waar we minder waarde aan hechten, krijgt voorrang boven iets waaraan we meer waarde zouden moeten hechten. Dus prima kerel die collega met zijn midweek op de Veluwe, maar mijn stuk is nu echt even belangrijker: niet storen a.u.b. Dááág! En dat geldt ook voor al die notificaties. Hoe vaak blijkt de voorkeur die je geeft aan iets dat verschijnt, trilt of geluid maakt nou terecht te zijn?
Nu heb ik het ik hierboven nog over een kantoormoment, maar wat als je dit breder trekt naar je hele leven? Je hebt er maar een en ik weet niet hoe het met jou zit, maar veel van mijn tijd gaat verloren aan zaken die onbelangrijk zijn. En dan heb ik het niet over die broodnodige ontspanning met een goede film of boek. Nee, ik bedoel het klikken op non-nieuws, die zinloze uurtjes achter de televisie of al die whatsappgroepen die ongemerkt veel energie slurpen. Ze drijven ons weg van de zaken die we uiteindelijk veel waardevoller vinden en ons gelukkiger maken in het leven.
Volgens Young is dit niet nieuws. “De dwangmatige neiging om verpozing te zoeken is zo oud als de mensheid zelf en komt voort uit onze begrijpelijke tegenzin om ons eigen leven kordaat onder ogen te zien.” Toe maar, al eeuwenlang durft de mens het blijkbaar niet aan om te werken aan iets waar het hem eigenlijk om gaat. Je dromen verwezenlijken kan wel na nu.nl.
Young haalt gelukkig denkers aan die oplossingen bieden. Zo bestond volgens de Amsterdammer Baruch Spinoza het ideale leven uit het vermogen om toevallige verstrooiing en opzettelijke uitvluchten te vermijden en het talent om je oplettend en bedachtzaam te richten op wat de moeite waard is. Als ik hem goed begrijp is het zaak om uit te zoeken wat belangrijk en waardevol is voor mij, daar doelen aan te verbinden en hier vastberaden aan gaan werken.
Dat laatste vergt wel veel zelfbeheersing, omdat je niet alleen interne vertragingsmechanieken als uitstelgedrag of twijfel moet overwinnen, maar ook externe prikkels als sociale verzoeken en de opdringende digitale wereld. Dus gedecideerd en gedisciplineerd moedig voorwaarts met het liefst een uitgeschakelde internetverbinding, zonder afleiding.