“Er bestaat geen medicijn tegen oud of eenzaam zijn.” zingt Herman van Veen in het prachtige lied Cirkels. Ik moest er aan denken toen ik het volgende opving: “Zeg, hoe is het nu met je kat?” De oudere meneer van boven de 90 zucht en antwoordt dat die helaas is ingeslapen. “Ach gut,” zegt zijn 88-jarige (!) collega en ze was toch 19, niet?” Hij knikt maar op de vraag of hij een nieuwe poes wil, schudt hij zijn hoofd: “Dan moet ik 111 worden om die te blijven verzorgen. Ha, onmogelijk!”
Ik hoorde dit niet op bezoek ergens in een verzorgingstehuis, maar bij een training die ik gaf aan de vrijwilligersorganisatie Welkom in Amsterdam. Voor deze organisatie zitten twee gastvrouwen of -heren elke dag klaar in een speciale huiskamer om iedereen die maar wil te verwelkomen. Daarbij krijgen bezoekers koffie of thee en het allerbelangrijkste een luisterend oor. Het bijzondere van deze organisatie is dat het merendeel van de vrijwilligers (ruim) boven de 70 is.
Ik verwachtte dit werk niet een-twee-drie van ouderen, want de zorg in Nederland zucht en steunt toch juist door hen? Zij leven langer dan ooit, mede door de betere maar kostbare gezondheidszorg die zo onbetaalbaar wordt. Verschillende regeringen hebben dit met marktwerking proberen op te lossen, alleen lijkt dat niet te werken (de ene na de andere thuiszorgorganisatie valt bijvoorbeeld om). Daarom proberen Rutte en de zijnen het met de participatiesamenleving: verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je omgeving. Het idee wekt weinig enthousiasme op.
Ben ik met deze senioren getuige van een succesvoorbeeld? Deze krasse Amsterdammers zijn zeer gemotiveerd voor de training. De basisregels van feedbackregels zijn zeker niet nieuw (“ach jongen je moet eens weten wat voor trainingen en vergaderingen we in de jaren 70 hadden!”), maar ze zuigen de informatie beter op dan bij een willekeurige training elders.
Het oefenen met elkaar aanspreken op iets wat niet bevalt in de samenwerking, doen de ouderen met veel plezier. “Dit heb ik je altijd al eens willen zeggen Loes. Ik zal het nu eens op de correcte manier doen, hè, hè.” Er is veel gelach. Toch is niet alles koek en ei. De een vindt iemand veel te dominant, een ander refereert aan afspraken die niet nageleefd worden, hoewel ze toch waren opgenomen in de notulen. Het lijkt wel een normaal Nederlands team!
Opvallender vind ik de voordelen van vrijwilligerswerk op hoge leeftijd bij deze organisatie. Mensen werken samen, vragen hoe het met de ander gaat (bij wie doe jij nu je staaroperatie?) en ruziën een beetje over futiliteiten. Ongemerkt dragen deze vrijwilligers zo bij aan elkaars en eigen geluk.
Als jarenlang is bewezen dat vrijwilligerswerk gelukkiger maakt. In een onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam beaamt 75% van de vrijwilligers in de informele zorg dat. Het klinkt simpel: gewoon eens iets doen voor een ander, een aardig woordje, wat betrokkenheid. Het mooie is dat het mes aan twee kanten snijdt, omdat je er zelf eens uit bent, nieuwe mensen ontmoet en bovenal een doel hebt. Vrijwilligerswerk: een mooi medicijn tegen oud en eenzaam zijn.
Mark Rutte ga voor ambassadeurs van de participatiesamenleving naar deze bijzondere huiskamer in Amsterdam. Je bent er vast van harte welkom!