Hoe zou het zijn als je een oude Romeinse stoïcijn op een fiets zet op het Leidse Plein? Net zoals elke Italiaanse toerist zal hij waarschijnlijk niet uitblinken in fietsen. Dus in het meest gunstige geval kan hij de volgende reacties verwachten: een blik die wil doden, een wegwerpgebaar of een woede-uitbarsting. In het Amsterdamse verkeer komt de meest primitieve kant van de mens naar boven en reageren wij, de beschaafde mens;-), weer op dezelfde wijze.
Maakt die ietwat ruwe omgang in het verkeer ons ook gelukkig? Tsja, als iemand weer eens een middelvinger naar me opsteekt omdat ik door groen rijd, of ik word weer eens te chagrijnig als een taxi me afsnijd, betwijfel ik dat.
Terug naar die oude Romein. Epictetus schreef 2 millennia geleden het volgende in zijn beroemde Zakboekje: “als je bijvoorbeeld naar de thermen gaat, bedenk dan van te voren wat er allemaal kan gebeuren: je kunt nat gespat worden en zelfs een oplawaai krijgen, scheldwoorden zijn mogelijk, ja zelfs een beroving.”
In het oude Rome was het sociale verkeer dus ook al niet zo fraai! Dan komt hij met een advies:
Iedere keer als je van plan bent iets te gaan ondernemen, moet je je eerst realiseren wat je precies gaat doen. Daarnaast moet je bedenken wat er allemaal kan gebeuren en wat je kunt verwachten. Vervolgens moet je je daarover niet opwinden.
Je moet je dus geestelijk voorbereiden op wat er kan gebeuren en daar rekening mee houden. Voordat ik mijn fiets pak in Amsterdam, moet ik eerst bedenken dat ik van huis naar mijn kantoor ga fietsen. Op de weg er naar toe zal ik verscheidene lastige en drukke kruispunten tegenkomen en veel mede-verkeersgebruikers ontmoeten. Sommigen van hen zullen me afsnijden door hun haast, anderen zullen bijna tegen me opbotsen, omdat ze een whatsapp aan het versturen zijn.
Goed, dat weet ik dus van tevoren. Epitectus zegt daarna dat jij jouw handelen en humeur niet moeten laten beïnvloeden door dit soort (on)regelmatigheden en je er dus niet over moet opwinden. Epictetus schrijft vrij streng: “Je wist toch dat dit zou gebeuren? Nou laat je dan niet van de wijs brengen.”
Ik heb geprobeerd om met deze instelling te gaan fietsen. En het helpt. Als een echte stoïcijn fietste ik door de stad.
Ah daar is die taxichauffeur die plotseling zijn deur opendoet, zodat ik een meter moet uitwijken. Ik zwaai vriendelijk.
Ah daar is het meisje dat al slingerend een smsje verstuurt. Ik ga er met een boog omheen. Zonder te zuchten.
Ah daar is die middelvinger van die voetganger die haastig voor mij langs glipt. Ik steek vriendelijk mijn duim op.
Epictetus in een notendop: je kunt makkelijker met zaken omgaan als je er op ingesteld bent.
Dit geldt natuurlijk niet alleen voor het verkeer. Maar ook voor bijvoorbeeld je beoordelingsgesprek (hoe reageer ik erop als mijn baas mij die verloren klant verwijt?) of die ontmoeting met die ene zakenpartner. (je wist toch dat hij altijd fulmineert over de Nederlandse politiek? Nou dan, erger je niet zo.)
Epitectus trok het zelfs door naar extremere zaken. Als het noodlot je opeens treft en je ligt bijvoorbeeld onder een vrachtwagen, wees dan niet verrast: je wist toch dat dit zou kunnen gebeuren?
Daar zie ik hem fietsen, de oude stoïcijn. Rustig laveert hij door de stad op zijn rode MacBike. Onbewogen reageert hij op de verwensingen van de Amsterdamse fietsers. Nog even naar die nieuwe fietstunnel onder het Rijksmuseum.